((حفص بن غیاث مى گوید:
امام صادق صلوات الله علیه فرمود: اى حفص موقعیّت دنیا در نزد من
همانند مردارى است که چون ناچار شوم از آن استفاده مى کنم.
ای حفص همانا خداى تبارک و تعالى مى داند که بندگان چه خواهند کرد و
به سوى چه سرنوشتى رهسپار خواهند شد.از این رو، وقتى گناه و بدى مى کنند، چون از
پیش به آنچه مى کنند آگاه است، کارى به آنها ندارد. پس، مبادا رفق و مدارا از
سوى کسى که بیم از دست دادن چیزى را ندارد، تو را بفریبد.
سپس کلام خداوند متعال را تلاوت فرمودند: ((آری،) آن سرای آخرت را
(تنها) برای
کسانی قرارمیدهیم که اراده برتریجویی در زمین و فساد را ندارند، و عاقبت نیک برای
پرهیزکاران است!) و در حال گریه فرمود:
به خدا سوگند آرزوها و آمال با این آیه از بین رفته است.
سپس فرمود:
سوگند به خدا که نیکان رستگار شدند ، آیا مى دانى آنها چه کسانى هستند
؟ آنان کسانى هستند که آزارشان به مورچه اى نمى رسد؛دانایى را همین بس که از خدا
بترسى و نادانى را همین بس که از (عذاب) خدا غافل شوى .
اى حفص هفتاد گناه جاهل آمرزیده شود پیش از آنکه یک گناه عالم آمرزیده
شود؛ و هر که براى خدا دانش فرا گیرد و بخاطر خدا عمل کند و براى خدا آموزش دهد در
ملکوت آسمانها بزرگ تلقّى مى شود و در باره او مى گویند: او بخاطر خدا دانش آموخته
و به خاطر خدا عمل کرد و بخاطر خدا به دیگران تعلیم داده است؛ عرض کردم: فدایت
شوم: حد و اندازه زهد در دنیا چیست؟
فرمود: خداوند در کتابش حد آن را بیان نموده و عز وجل فرمود:" بر
آنچه از دست شما رفته اندوهگین نشوید و به [سبب] آنچه به شما داده است شادمانى
نکنید"؛ داناترین مردم به خدا کسانی هستند که بیشتر از خدا می ترسند و آنهایی
که از خدا بیشتر می ترسند، داناترین به خدا هستند و داناترینشان به خدا کسانی اند.
که در دنیا بیشتر زهد می ورزند.
مردی به ایشان عرض کرد ای فرزند رسول خدا صلوات الله علیه وآل مرا
توصیه ای بنما.
حضرت فرمود: در هر حال که هستى تقواى الهى پیشه کن تا هرگز احساس هراس
و وحشت نکنى)).
هُمُ الَّذِینَ لَا یُؤْذونَ الذرَّ:
عن کتاب تفسیر القمی: قَالَ الإمام الصادق صلوات الله علیه:
یَا حَفْصُ مَا أَنْزَلْتُ الدُّنْیَا مِنْ نَفْسِی إِلَّا
بِمَنْزِلَةِ الْمَیْتَةِ إِذَا اضْطُرِرْتُ إِلَیْهَا أَکَلْتُ مِنْهَا ؛
یَا حَفْصُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَتَعَالَى عَلِمَ مَا الْعِبَادُ
عَلَیْهِ عَامِلُونَ وَإِلَى مَا هُمْ صَائِرُونَ فَحَلُمَ عَنْهُمْ عِنْدَ أَعْمَالِهِمُ السَّیِّئَةِ لِعِلْمِهِ السَّابِقِ فِیهِمْ فَلَا
یَغُرَّنَّکَ حُسْنُ الطَّلَبِ مِمَّنْ لَا یَخَافُ الْفَوْتَ؛ ثُمَّ تَلَا
قَوْلَهُ تَعَالَى
:
تِلْکَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُها لِلَّذِینَ لا یُرِیدُونَ
عُلُوًّا فِی الْأَرْضِ وَلا فَساداً وَالْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ ؛ وَجَعَلَ
یَبْکِی وَیَقُولُ: ذَهَبَتْ وَاللَّهِ الْأَمَانِیُّ عِنْدَ هَذِهِ الْآیَةِ ثُمَّ
قَالَ: فَازَ وَاللَّهِ الْأَبْرَارُ تَدْرِی مَنْ هُمْ؟ هُمُ الَّذِینَ لَا
یُؤْذونَ الذرَّ ؛ کَفَى بِخَشْیَةِ اللَّهِ عِلْماً وَ کَفَى بِالِاغْتِرَارِ
بِاللَّهِ جَهْلًا ؛
یَا حَفْصُ إِنَّهُ یُغْفَرُ لِلْجَاهِلِ سَبْعُونَ ذَنْباً قَبْلَ
أَنْ یُغْفَرَ لِلْعَالِمِ ذَنْبٌ وَاحِدٌ؛ وَمَنْ تَعَلَّمَ وَعَمِلَ وَعَلَّمَ
لِلَّهِ دُعِیَ فِی مَلَکُوتِ السَّمَاوَاتِ عَظِیماً فَقِیلَ: تَعَلَّمَ لِلَّهِ
وَعَمِلَ لِلَّهِ وَعَلَّمَ لِلَّهِ قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ فَمَا حَدُّ
الزُّهْدِ فِی الدُّنْیَا؟؟ فَقَالَ: فَقَدْ حَدَّ اللَّهُ فِی کِتَابِهِ فَقَالَ
عَزَّ وَجَلَّ:
لِکَیْلا تَأْسَوْا عَلى ما فاتَکُمْ وَلا تَفْرَحُوا بِما آتاکُمْ
إِنَّ أَعْلَمَ النَّاسِ بِاللَّهِ أَخْوَفُهُمْ لِلَّهِ وَأَخْوَفَهُمْ لَهُ
أَعْلَمُهُمْ بِهِ وَأَعْلَمَهُمْ بِهِ أَزْهَدُهُمْ فِیهَا؛ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ
یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَوْصِنِی فَقَالَ: اتَّقِ
اللَّهَ حَیْثُ کُنْتَ فَإِنَّکَ لَا تَسْتَوْحِشُ .
البرهان فی تفسیر القرآن، ج4، ص: 289
