ابو بصیر گوید: امام صادق صلوات الله علیه فرمود:
هرگاه
زبان شخص در حال مرگ بسته شود و از سخن گفتن بازماند، رسول خدا صلوات الله
علیه و آله و آن کس را که خدا خواهد (أمیر المؤمنین علی صلوات الله علیه)
نزد او آیند. رسول خدا صلوات الله علیه و آله در طرف راست او مى نشیند و
دیگرى در طرف چپش.
آن گاه رسول خدا صلوات الله علیه و آله مى فرماید:
آن چه را که امید داشتى، در پیش روى توست و از آن چه که مى ترسیدى ، ایمن
گشته اى.
سپس درى از درهاى بهشت براى او گشوده مى شود و مى فرماید: این
منزل تو در بهشت است. اگر بخواهى تو را به دنیا باز گردانیم و براى تو در
آن ، طلا و نقره خواهد بود.
میّت مى گوید: مرا حاجتى در دنیا نیست.
در این هنگام رنگش سفید شده، عرق مرگ بر پیشانى اش مى نشیند و لب هایش جمع و بینى اش کشیده مى شود و از چشم چپش اشک مى ریزد.
پس
هرکدام از این نشانه ها را که دیدى بر تو کافى است که به این ماجرا پى
ببرى. و آن گاه که جان از بدن بیرون مى رود، همان دو پیشنهاد دوباره بر او
عرضه مى شود و باز هم او جهان آخرت را بر مى گزیند. پس او را غسل مى دهند،
در جمع کسانى که او را غسل مى دهند و او را (از پهلویى به پهلویى) مى
گردانند ، در جمع کسانى که او را مى گردانند.
پس هرگاه در کفن هاى خود
قرار مى گیرد و بر تابوتش مى گذارند، روح او خارج شده، در پیش روى مردمى که
او را تشییع مى کنند، راه مى رود، و ارواح مؤمنان وى را ملاقات مى کنند،
به او سلام مى دهند و او را به نعمت هایى که خداوند متعال برایش مهیّا کرده
است، بشارت مى دهند، و چون در قبرش نهاده مى شود، روح وى تا بالاى رانش
بازگردانده مى شود، سپس از آن چه مى داند از او سؤال مى شود.
پس چون
پاسخ مى دهد، آن درى که رسول خدا صلوات الله علیه و آله به او نشان داده
بود، برایش بازگردد و نور، روشنایى، خنکى و بوى خوش بهشت او را فراگیرد.
ابو بصیر گوید: گفتم: قربانت گردم! پس فشار قبر در کجاست؟
فرمود:
هیهات! هرگز براى مؤمنان چیزى از آن فشار نیست. به خدا سوگند! این زمین به
زمین دیگر افتخار مى کند و مى گوید: بر روى من مؤمنى قدم گذارده است، ولى
بر روى تو مؤمنى گام ننهاده است، و زمین به او مى گوید: به خدا سوگند! در
حالى که بر روى من راه مى رفتى تو را دوست مى داشتم و هنگامى که تو در را
در برگیرم، خواهى دید که با تو به نیکى رفتار خواهم کرد.
پس به اندازه دید چشم، زمین (قبر) برایش وسعت مى یابد.
(فَأَیْنَ ضَغْطَةُ الْقَبْرِ؟)
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الإمام الصادق صلوات الله علیه:
إِذَا حِیلَ بَیْنَهُ وَبَیْنَ الْکَلَامِ (یعنی المحتضر) أَتَاهُ رَسُولُ اللَّهِ صلوات الله علیه وآله وَمَنْ شَاءَ اللَّهُ (أمیر المؤمنین علی صلوات الله علیه) فَجَلَسَ رَسُولُ اللَّهِ صلوات الله علیه وآله عَنْ یَمِینِهِ وَالْآخَرُ عَنْ یَسَارِهِ فَیَقُولُ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صلوات الله علیه وآله أَمَّا مَا کُنْتَ تَرْجُو فَهُوَ ذَا أَمَامَکَ وَأَمَّا مَا کُنْتَ تَخَافُ مِنْهُ فَقَدْ أَمِنْتَ مِنْهُ ثُمَّ یُفْتَحُ لَهُ بَابٌ إِلَى الْجَنَّةِ فَیَقُولُ:
هَذَا مَنْزِلُکَ مِنَ الْجَنَّةِ فَإِنْ شِئْتَ رَدَدْنَاکَ إِلَى الدُّنْیَا وَلَکَ فِیهَا ذَهَبٌ وَفِضَّةٌ.
فَیَقُولُ لَا حَاجَةَ لِی فِی الدُّنْیَا.
فَعِنْدَ ذَلِکَ یَبْیَضُّ لَوْنُهُ وَ یَرْشَحُ جَبِینُهُ وَ تَقَلَّصُ شَفَتَاهُ وَ تَنْتَشِرُ مَنْخِرَاهُ وَ تَدْمَعُ عَیْنُهُ الْیُسْرَى.
فَأَیَّ هَذِهِ الْعَلَامَاتِ رَأَیْتَ فَاکْتَفِ بِهَا فَإِذَا خَرَجَتِ النَّفْسُ مِنَ الْجَسَدِ فَیُعْرَضُ عَلَیْهَا کَمَا عُرِضَ عَلَیْهِ وَهِیَ فِی الْجَسَدِ فَتَخْتَارُ الْآخِرَةَ فَتُغَسِّلُهُ فِیمَنْ یُغَسِّلُهُ وَ تُقَلِّبُهُ فِیمَنْ یُقَلِّبُهُ.
فَإِذَا أُدْرِجَ فِی أَکْفَانِهِ وَوُضِعَ عَلَى سَرِیرِهِ خَرَجَتْ رُوحُهُ تَمْشِی بَیْنَ أَیْدِی الْقَوْمِ قُدُماً وَتَلْقَاهُ أَرْوَاحُ الْمُؤْمِنِینَ یُسَلِّمُونَ عَلَیْهِ وَیُبَشِّرُونَهُ بِمَا أَعَدَّ اللَّهُ لَهُ جَلَّ ثَنَاؤُهُ مِنَ النَّعِیمِ فَإِذَا وُضِعَ فِی قَبْرِهِ رُدَّ إِلَیْهِ الرُّوحُ إِلَى وَرِکَیْهِ ثُمَّ یُسْأَلُ عَمَّا یَعْلَمُ فَإِذَا جَاءَ بِمَا یَعْلَمُ فُتِحَ لَهُ ذَلِکَ الْبَابُ الَّذِی أَرَاهُ رَسُولُ اللَّهِ صلوات الله علیه وآله فَیَدْخُلُ عَلَیْهِ مِنْ نُورِهَا وَضَوْئِهَا وَبَرْدِهَا وَطِیبِ رِیحِهَا.
قَالَ أبو بصیر قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَأَیْنَ ضَغْطَةُ الْقَبْرِ؟
فَقَالَ هَیْهَاتَ مَا عَلَى الْمُؤْمِنِینَ مِنْهَا شَیْ ءٌ وَاللَّهِ إِنَّ هَذِهِ الْأَرْضَ لَتَفْتَخِرُ عَلَى هَذِهِ فَیَقُولُ وَطِئَ عَلَى ظَهْرِی مُؤْمِنٌ وَلَمْ یَطَأْ عَلَى ظَهْرِکِ مُؤْمِنٌ وَتَقُولُ لَهُ الْأَرْضُ وَاللَّهِ لَقَدْ کُنْتُ أُحِبُّکَ وَ أَنْتَ تَمْشِی عَلَى ظَهْرِی فَأَمَّا إِذَا وُلِّیتُکَ فَسَتَعْلَمُ مَا ذَا أَصْنَعُ بِکَ فَتَفْسَحُ لَهُ مَدَّ بَصَرِهِ.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج 3، ص: 129